نوع مقاله : مقاله استخراج شده از پایان نامه
نویسندگان
1 دکتری مدیریت دولتی،دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر، شوشتر، ایران
2 استاد دانشگاه علامه طباطبایی
3 استادیار دانشگاه آزاداسلامی واحد شوشتر، شوشتر، ایران
چکیده
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
Innovation in governance mechanism is considered as an important tool in directing the decisions of the board of directors of companies to create a balanced relationship in economic, social and environmental dimensions and the way to achieve the goals of corporate sustainability .The purpose of this paper is to design an indigenous governance model for the National Southern Oilfields Company, tailored to the nature of its activities and environmental conditions. Therefore, the components and indices of the Global Reporting Organization were considered as the primary guide for conducting a Delphi research. Based on an exploratory studies, including interviews, review of governance literature and the sustainability reports of the world's five largest oil companies, the initial conceptual model was designed and used as the basis for the Delphi questionnaire. We conducted a judgement sampling to select nineteen members of the board of directors and external experts as members of Delphi panel and managed a survey in two rounds. The final model of governance for sustainability of the company, included eight components and fifty nine indices that was accorded within the framework of the company's articles of association.
کلیدواژه‌ها [English]
طراحی الگوی حکمرانی شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب:
مطالعه‌ای در ابعاد پایداری شرکتی
|
محمدرضا آبیار * ابوالحسن فقیهی ** وحید چناری [1]***
|
تاریخ دریافت: 13/04/1399 تاریخ پذیرش: 25/04/1399
|
چکیده
نوآوری در سازوکار حکمرانی، ابزاری مهم در جهتدهی به تصمیمات هیات مدیره شرکتها برای ایجاد رابطه متوازن در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی و راه رسیدن به اهداف پایداری شرکتی محسوب میشود. هدف این مقاله، طراحی الگوی حکمرانی بومی برای شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب، متناسب با ماهیت فعالیتها و شرایط محیطی آن میباشد. از این رو مولفهها و شاخصهای سازمان جهانی گزارشدهی به عنوان راهنمای اولیه در طراحی الگوی پژوهش در نظر گرفته شد. سپس بر اساس مطالعات اکتشافی شامل مصاحبههای اکتشافی، مرور ادبیات حکمرانی و مطالعه گزارشات پایداری 5 شرکت بزرگ نفتی دنیا، الگوی مفهومی اولیه طراحی و به عنوان مبنای ساخت پرسشنامه دلفی قرار گرفت. نمونهگیری خبرگان به روش قضاوتی انجام شد وطی آن نوزده نفر از اعضای هیات مدیره و خبرگان درون و برون سازمانی به عنوان اعضای پانل دلفی، انتخاب شدند و نظرسنجی در دو دور برگزار گردید. الگوی نهایی حکمرانی با تاکید بر پایداری شرکتی شامل هشت مولفه و پنجاه و نه شاخص است که مورد اجماع نظر اعضای پانل دلفی قرار گرفت و در چارچوب اساسنامه شرکت، بومیسازی شد. در پایان، با انجام تحلیلهای آماری، اهمیت هر یک از شاخصها بررسی و صحهگذاری شد.
واژگان کلیدی: توسعه پایدار[i]، پایداری شرکتی[ii]، راهنمای گزارشات پایداری جی4[iii]، حکمرانی[iv]
مقدمه
پایداری شرکتی مفهوم جدیدی است که در سطح شرکتها و سازمانها مطرح میشود و به دنبال هدایت و همسوسازی فعالیتهای آنها در راستای اهداف توسعه پایدار کشورها میباشد(Landrum, 2017). این مفهوم در واقع مکمل مفهوم مسئولیت اجتماعی سازمانها بوده که اخیراً وارد مباحث مدیریتی شده و با توجه به دارا بودن قابلیت خلق فرصتهایی برای کسب و کارها، به یک ضرورت راهبردی و اقتصادی تبدیل شده است(سازمان بین المللی استاندارد[v]، 1391). " حکمرانی " یکی از ابعاد پایداری شرکتی است که در سال 2013 طبق پیشنهاد سازمان فائو، به عنوان بعد چهارم به ابعاد سهگانه پایداری شرکتی شامل اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی اضافه شده است FAO, 2013)). نحوه"حکمرانی" شرکتها نقش مهمی در نیل به اهداف پایداری شرکتی دارد از اینرو، موسسه گزارشدهی جهانی نیز این بعد را به ابعاد سه گانه قبلی اضافه نموده و شاخصهایی را به عنوان راهنمایی تعیین نموده است (G4 Sustainability Reporting Guideline, 2017). در سالهای اخیر، الگوهای حکمرانی سنتی، برای حداکثر کردن ارزشهای شرکت در بلند مدت مناسب نیستند لذا کسب و کارها به دنبال الگوهای حکمرانی جدید به صورت یکپارچه با مفهوم پایداری شرکتی هستند تا از نتایج آن بهرهمند شوند (Tricker, 2012).
در شرایط فعلی، نفت و گاز ارزانترین، در دسترسترین و مقرون به صرفهترین منبع انرژی دنیا محسوب میشود و تامین آن به صورت ایمن و پایدار با حداقل انتشار آلودگی، از اهمیت زیادی برخوردار است به همین دلیل بسیاری از شرکتهای بزرگ دنیا، به دنبال عمل به مفاهیم پایداری شرکتی و بهرهمندی از منافع آن هستند ( BP, 2016). میزان پایداری صنعت نفت و گاز در آینده به طور قابل ملاحظهای تحت تاثیر سه عامل قرار دارد:
این موارد نمایانگر اهمیت بررسی و پرداختن به موضوع پایداری با رویکرد پیشبینی و آیندهنگری در صنعت نفت و گاز، همگام با اقدامات سایر شرکتهای رقیب در سطح بینالمللی است (The Global Oil and Gas Industry Association for Environmental and Social Issues, 2015).
سازوکار حکمرانی مطلوب در صنعت نفت و گاز به عنوان صنعت مادر، به دلیل دارا بودن قابلیت ارزشآفرینی و خلق ثروت از منابع طبیعی، میتواند باعث رشد و توسعه زیرساختهای جامعه و تاثیرگذاری بسیار زیاد در سهم مشارکت کشور در مسیر توسعه پایدار کشور شود، در غیر اینصورت انجام برنامههای افزایش ظرفیت تولید نفت بدون توجه به سایر چالشهای اجتماعی و زیست محیطی موجود و نیز چالشهایی که در آینده اضافه خواهند شد نه تنها مفاهیم پایداری را به دنبال نخواهد داشت بلکه نسلهای آتی را با مخاطرات جدی و جبران ناپذیری مواجه خواهد نمود.
شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب به عنوان مورد مطالعه در این پژوهش، یک شرکت سهامی خاص تحت مالکیت شرکت ملی نفت ایران و بزرگترین شرکت تولید نفت و گاز کشور است که در زمینه اکتشاف، توسعه تولید، فرآورش و انتقال نفت خام و گاز طبیعی و تولید میعانات گازی در زمینی به مساحت 400،000 کیلومتر مربع در 5 شرکت تابعه، فعالیت بسیار گستردهای در جنوب کشور داشته و قابلیت زیادی در ایفای نقش راهبری صنایع و کمک به رشد جامعه دارد. ماموریت این شرکت عملیاتی، تلاش جهت تحقق برنامههای تولید ابلاغی از سوی شرکت ملی نفت ایران از طریق مدیریت مخازن و بهره‌برداری از ۶۵ میدان نفتی و گازی، با مجموع بیش از ۳۳۰ میلیارد بشکه نفت خام درجا (۹۳ میلیارد بشکه قابل برداشت) و بالغ بر ۴۲۰ تریلیون فوت مکعب، گاز طبیعی درجا است. این شرکت با توان تولید روزانه ۳ میلیون بشکه نفت خام، 2.5میلیارد فوت مکعب (معادل ۷۰ میلیون مترمکعب) گاز طبیعی و ۱۳۰ هزار بشکه میعانات گازی، به طور میانگین ۸۳٪ درصد از نفت و ۱6٪ درصد از گاز ایران را تولید میکند و در آینده برنامههایی برای توسعه و افزایش تولید از مخازن جدید در دستور کار دارد ( شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب، 1397). با توجه به گستردگی جغرافیایی تاسیسات شرکت و اثرگذاری قابل توجه پیامد فعالیتهای عملیاتی نظیر شکایات زیست محیطی ناشی از انتشار آلودگی و نارضایتیهای اجتماعی ساکنین جامعه محلی، نمایانگر عدم وجود توازن لازم بین فعالیتهای تولیدی شرکت با پیامدهای اجتماعی و زیست محیطی است، لذا انجام مطالعه پژوهشی در زمان حال به منظور همسو نمودن سازوکار حکمرانی شرکت با اهداف پایداری شرکتی بیش از پیش ضروری است. ارایه الگوی بومی حکمرانی میتواند ضمن استمرار و پایایی فعالیتهای تولیدی، اهداف اقتصادی را با اهداف پایایی زیست محیطی و اجتماعی در جامعه محلی، یکپارچه و سازگار نماید به نحوی که پیامدهای منفی ناشی از فعالیتها در جامعه محلی را حداقل و پیامدهای مثبت آن را حداکثر نماید. از آنجا که سازوکار حکمرانی به عنوان عامل اصلی هدایت سازمان به سوی اهداف پایداری شرکتی، اخیراً به ابعاد پایداری شرکتی اضافه شده و پژوهشهای کمی در این حوزه انجام شده لذا انگیزه اصلی پژوهش، الگوبرداری از مصادیق اقدامات پایداری در شرکتهای بزرگ نفتی دنیا و پیشینه پژوهش در قالب یک الگوی حکمرانی بومی برای بهبود تصمیمات هیات مدیره شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب و کمک به رفع برخی چالشهای موجود در این حوزه میباشد.
مبانی نظری
توسعه پایدار
توسعه پایدار در عین سادگی ظاهری آن، از پیچیدگی فوقالعادهای برخوردار است که باعث شده تعریفها و تفسیرهای گاه بسیار دور از ذهنی برای آن ارائه گردد. ابهام مفهومی و چند وجهی بودن توسعه پایدار و نیز علایق گوناگون مفسران این مفهوم که مربوط به بین رشتهای بودن آن است باعث تنوع در تعاریف گردیده است به گونهای که تا اوایل دهه 1990 بیش از 70 تعریف از آن ارائه شده است (Holmberg and Sandbrook, 1992). به عنوان مثال، ترنر معتقد است که سیاست توسعه پایدار در پی حفظ میزان قابل قبولی از رشد درآمد سرانه بدون هدر رفتن ذخیره سرمایه ملی یا ذخیره منابع زیست محیطی است( Turner, 1988).
پایداری شرکتی
"پایداری شرکتی" یعنی پذیرش مسئولیتهای اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی در استراتژی شرکت بهگونهای هماهنگ تا شرکتها را قادر سازد سودها و منافع پایداری را برای تمامی ذینفعان و نسلهای حاضر و آینده فراهم کند (سازمان بینالمللی استاندارد، 1391).
حکمرانی
حکمرانی سازوکاری است که یک سازمان به وسیله آن تصمیمسازی و اجرای تصمیمات به منظور پیگیری اهداف خود را انجام میدهد. حکمرانی یکی از کارکردهای اصلی هر سازمان است زیرا چارچوب تصمیمگیری در سازمان قلمداد میشود. سیستمهای حکمرانی شرکتی بر حسب اندازه، نوع و زمینه محیطی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی که یک سازمان در آن فعالیت میکند متغیر میباشند. حکمرانی سازمانی مهمترین عامل در توانمندسازی در مقابل تاثیرات تصمیمات و فعالیتهایش و نیز یکپارچهسازی کامل مسئولیت اجتماعی در سراسر سازمان و ارتباطات آن میباشد(فرزین نیا، بهنام و رمضانی، 1395).
مفاهیم پایداری
مفهوم پایداری آنچنان که امروز مشاهده میشود در تلاش است تا به فراسوی مقوله دوگانه قبلی در زمینه اقتصاد و محیط زیست برسد و عوامل اجتماعی نیز در نظر گرفته شود و ماموریت دارد با ترکیب تفاسیر و دیدگاههای متفاوت، بر اهداف و مقاصد متعارض برنامهریزی توسعه غالب شود و زمینهساز پیوند میان آنها گردد. از این منظر اکنون پذیرفته شده است که پایداری، مفاهم عدالت اجتماعی و توزیع برابر فرصتها، محافظت از محیط زیست و رشد و اثربخشی اقتصادی را به طور همزمان و بدون ارجحیت یکی بر دیگری در بردارد( Campbell, 2007). پایداری در صنایع نفت و گاز را میتوان به مفهوم اطمینان از استمرار در تامین انرژی با حداقل آسیبرسانی به محیطزیست و افزایش پیامدهای مثبت ناشی از این منبع انرژی تلقی نمود((Ebenhack and Martinez, 2008.
تئوری ذینفعان
به منظور بررسی چارچوب نظری تحقیق، تئوری ذینفعان غالبترین تئوری مربط به پایداری شرکتی میباشد(Rezaee, 2017). با توجه به اینکه تیوری ذینفعان بیشترین ارتباط را با پایداری شرکتی دارد و شرکت مورد مطالعه نیز دولتی است و تامین شدن منفعت عامه در آن بسیار مهم است لذا در ادامه مقاله این تیوری بیشتر مورد نظر قرار میگیرد.
پیشینه تحقیق
طبق مصاحبه اکتشافی با مدیران استانداری و شهرداری اهواز، یکی از بزرگترین مشکلات موجود، عدم پیوستگی اجتماعی و فرهنگی بین اجرای طرحهای توسعه صنعت نفت و فعالیتهای مسئولیت اجتماعی انجام شده است که منجر به ایجاد شکاف میان سطح زندگی مردم جامعه محلی و کارکنان صنعت نفت و بروز بحران حاشیه نشینی در اطراف شهرهای صنعتی استان گردیده است. همچنین بر اساس مصاحبه با مدیران سازمان محیط زیست استان خوزستان، فعالیتهای عملیاتی شرکت ریسکهای ایمنی، بهداشت، زیست محیطی و حتی ریسکهای اجتماعی فراوانی را به همراه دارند. علیرغم وجود ریسکهای زیست محیطی، ارتباطات برون سازمانی شرکت با سازمان محیط زیست در سطح مطلوب نبوده و تعهدات زیست محیطی آن با تاخیر انجام میشود.
با توجه به مصاحبههای اکتشافی انجام شده، مسایل و چالشهای مهمی ناشی از ماهیت فعالیتهای عملیاتی شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب به ویژه در حوزه اثرات اجتماعی و زیست محیطی وجود دارد که پایداری جامعه و محیط زیست و نیز استمرار عملکرد شرکت را در کوتاه مدت و بلند مدت تهدید میکند و لازم است برای حفظ پایداری عملکرد سازمان و محیط پیرامونی چاره اندیشی کرد. در صورت عدم رسیدگی به این مسائل، فعالیتهای آتی شرکت با مشکلات بیشتری مواجه خواهد شد. لذا نیاز است با بررسی پیشینه پژوهش همچنین مطالعه محیطی و آسیبشناسی، چالشهای تهدید کننده پایداری شرکت در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی شناسایی شوند و با دستیابی به یک الگوی حکمرانی بومی، گامهای اجرایی در جهت پایدار شرکتی برداشته شود. بدین ترتیب، ضمن تسهیل فعالیتهای عملیاتی شرکت و افزایش قابلیت اطمینان در تحقق برنامههای تولید شرکت، اقداماتی موثر در جهت کمک به تحقق اهداف اقتصادی کشور همگام با رعایت مسائل زیست محیطی و اجتماعی انجام شود.
درادبیات سازوکار حکمرانی همسو با پایداری شرکتی (Mahmood and Orazalin, 2017 ; Allais Roucoules and Reyes, 2016 Krechovska and Prochazkov, 2014; Tricker, 2012; Rezaee, 2017;) به ضرورت نوآوری به عنوان ابزار هدایت سازمانها درجهت پایداری شرکتی، تشویق به انجام پژوهش در سطح سازمانهاجهت شکلدهی گزارشات پایداری، افزایش دانش علمی و تجربه و ضرورت انجام پژوهش بیشتر در این حوزه ، شناسایی فرصتها و ریسکهای پایداری، اصلاح منطق کسب و کار از طریق "نوآوری در ساز و کار حکمرانی" و ایجاد تعادل در ابعاد مالی پایداری(اقتصادی) و ابعاد غیر مالی پایداری ( اجتماعی، محیط زیست)، اشاره شده است. در این ادبیات همچنین به استفاده از راهبردهای متفاوت برای نیل به پایداری، در نظر گرفتن ابعاد مختلف پایداری و رفع کاستی‌هادر مدلهای مختلف اشاره شده است.
جیآرآی[vi] نیز یک سازمان جهانی پیشرو در زمینه گزارشدهی پایداری است که گزارشات پایداری را به عنوان روشی نظاممند برای سازمانها به منظور پایدارتر شدن و مشارکت بیشتر در توسعه پایدار ترویج میکند. از سال 2018 مقرر شد شرکتها گزارشات پایداری سالیانه خود را در چارچوب جیآرآی به صورت یکپارچه و در یک قالب مشابه ارائه نمایند .(Global Reporting Instiute, 2018)سازمان گزارشدهی جهانی، عوامل موثر بر حکمرانی شرکتها را بگونه ای که در پرسشنامه پیوست شماره 1 آمده تعیین کرده است.
به منظور بررسی ساز و کار حکمرانی، گزارشات پایداری 5 شرکت بزرگ نفتی دنیا که در این حوزه فعالیت نمودهاند مورد بررسی قرار گرفت. بررسی سازو کار حکمرانی در گزارشات پایداری شرکتها (Petrochina Sustainability Report, 2017 ; Royal Dutch Shell Sustainability Report, 2017 ; British Petroleum Sustainability Report ,2017 ; Exxonmobil Sustainability Report, 2017 ; (Apache Sustainability Report , 2017 به موارد مهمی اشاره دارد؛ ضرورت تمرکز بیشتر بر ساختار سازمانی و شرح وظایف هیات مدیره، استفاده از کمیتههای تخصصی در ساختار سازمانی، تدوین دستورالعمل و راهنمای حکمرانی، ضرورت شناخت علمی پیامد اثرات مثبت و منفی اقدامات شرکت، ارزیابی و کنترل ریسکها، شناسایی انتظارات و نگرانیهای ذینفعان از طریق کانالهای ارتباطی مختلف، به کارگیری استانداردهای علمی در حوزه پایداری شرکتی و ارائه گزارشات شفاف. همچنین نوع ساختار حکمرانی، چگونگی اجرای اقدامات ابتکاری، سطح یکپارچگی راهبردها و اهداف کسب و کار با انتظارات ذینفعان و حوزههای کلیدی پایداری و نیز نوع شاخصهای مورد استفاده، از جمله تفاوتهای بارز مشاهده شده در سازوکار حکمرانی شرکتها بوده است.
روش پژوهش
هدف پژوهش، اکتشافی است. تحلیل دادهها " توصیفی" بوده و مخاطب استفاده از پژوهش، "کاربردی" میباشد. در این پژوهش به طور همزمان از هر دو روش پیمایشی و میدانی، جهت جمعآوری دادهها استفاده شد و ابعاد چهارگانه پیشنهادی توسط محققان این حوزه به نام اشنیدر و مینز[vii](2012) و نیز لوزانو، کارپنتر و هایسینگ[viii]( 2014) تحت عنوان ابعاد اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و حکمرانی به عنوان راهنمای اولیه این پژوهش مورد استفاده قرار گرفت. در پژوهش دلفی، گامهای پژوهش با هم ترکیب میشوند. ممکن است حین انجام یک مرحله لازم باشد که به گام قبلی مراجعه شود. از اینرو فرآیند پژوهش، خطی نیست بلکه امکان دارد پیش از آنکه به پایان برسد، از یک گام به گام دیگر بازگردد ( نیومن[ix]، 1393).در این پژوهش، از 4 مرجع معتبر زیر برای طراحی الگوی حکمرانی استفاده شده است:
پس از بررسی گزارشات پایداری سازمان جهانی گزارشدهی، پیشینه پژوهش و گزارشات پایداری شرکتهای بزرگ نفتی دنیا، الگوی مفهومی اولیه طراحی شد و بر اساس آن پرسشنامه دور اول دلفی با 8 مولفه و 52 گویه، در طیف لیکرت 9 تایی، تنظیم و پس از تایید روایی آن توسط خبرگان، بین شرکت کنندگان در پانل دلفی توزیع گردید و پس از اعمال نظرات اصلاحی آنها بر اساس نظرات مطرح شده در قسمت باز پرسشنامه، پرسشنامه دور دوم با 7 شاخص جدید و 12 گویه اصلاح شده، مجدداً مورد نظرسنجی قرار گرفت و پس از انجام تحلیلهای آمار توصیفی و صحهگذاری روی مولفهها و شاخصها، برای ساخت الگوی بومی استفاده شد. اعمال نظرات خبرگان، ضمن افزایش روایی پرسشنامه، باعث کشف تفاوتهای الگوی مفهومی اولیه با الگوی مورد نظر در شرکت بوده که از عوامل اصلی در بومیسازی الگو بوده است. در تحقیق حاضر، جامعه آماری شامل خبرگان شاغل در شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب، استانداری، شهرداری و سازمان محیط زیست خوزستان میباشد. بر این اساس، اعضای پانل دلفی متشکل از 19 تن شامل اعضای هیات مدیره شرکت، معاونین مدیر، مشاوران و خبرگان آگاه به اساسنامه و قوانین و مقررات شرکت نفت، همچنین مدیران ارشد برخی سازمانهای بیرونی مرتبط با موضوع شامل استانداری، شهرداری و سازمان محیط زیست میباشد. با توجه به توضیحات پیشگفته، نمونهها به صورت قضاوتی، هدفمند، غیراحتمالی و از طریق مشاهده مستقیم و مصاحبه نیمه ساختار یافته و عمیق با تاکید بر رویکرد اکتشافی انتخاب شده است. برای تشخیص زمان خاتمه دورهای دلفی، وضعیت پایایی آخرین پرسشنامه که نمایانگر وضعیت اجماع نظر خبرگان در مورد الگوی بومی است مورد بررسی قرار گرفته است که در این تحقیق، پایایی پرسشنامه دور دوم با روش محاسبه ضریب آلفای کرونباخ، به مقدار 94% محاسبه گردیده که نمایانگر پایایی بسیار خوب و اعلام خاتمه دورهای دلفی تلقی گردیده است.
به منظور پردازش و تحلیل دادههای گردآوری شده به روش آمار توصیفی، از نرم‌افزار اسپیاساس[x] و مینیتب[xi]، برای تعیین پارامترهای مرکزی و پراکندگی دادهها و تحلیل موارد به تفکیک برای مولفهها و شاخصها استفاده شده است. همچنین به منظور جمعبندی و توصیف نظرات اعضای پانل در پایان دور نهایی دلفی، از معیار ضریب تغییرات نیز برای بررسی میزان اجماع نظر نتایج دادهها و مقایسه آنها با یکدیگر استفاده شده است. شاخص‌هائی که میانگین آنها بیش از مقدار متوسط 5 بوده در الگو باقی مانده است. مواردی که همزمان از میانگین بیشتری برخوردار بوده، انحراف معیار کمی داشته و ضریب تغییرات آنها نیز کمتر بوده در واقع شاخصهایی هستند که بیشترین اجماع نظر و تاثیر را در بومیسازی الگو داشته و در اولویت بالاتری قرار گرفتهاند.
یافتههای پژوهش
یافتههای حاصل از دور اول پرسشنامه دلفی
در دور اول پانل دلفی، نظر اعضای پانل درباره میزان مناسبت شاخصها و عوامل شناسایی شده در الگوی مفهومی اولیه اخذ گردید. در این بخش، پاسخگو نظر خود را درباره میزان ارتباط و مناسب بودن هر شاخص بر روی طیفی بین 1 تا 9 مشخص کرد. در این طیف، عدد 1 بیانگر کمترین میزان تناسب و عدد 9 نشان دهنده بیشترین میزان تناسب شاخص مورد نظر بود. همچنین از پاسخگویان خواسته شد تا عوامل دیگری را نام ببرند که در پرسشنامه مورد توجه قرار نگرفته، ولی از نظر آنها از عوامل مهم در طراحی الگوی مورد نظر بوده است.
پس از توزیع پرسشنامه بین 19 نفر از اعضای شرکت کننده در پانل دلفی و نیز ارائه توضیحات و رفع ابهامات برخی پاسخگویان، هر یک از اعضا بر اساس میزان اهمیت و کاربرد هر گویه در شرکت، امتیازات مورد نظر را درج نموده و در انتهای پرسشنامه باز، نظرات تکمیلی خود را بصورت مکتوب ارائه نمودهاند. کلیه پرسشنامههای توزیع شده پس از تکمیل شدن، عودت داده شد و در مرحله بعد، میانگین امتیازات برای هر گویه محاسبه گردیده است. میانگین اعداد بدست آمده همگی بیشتر از عدد 5 بود لذا هیچ یک از گویهها برای دور دوم دلفی حذف نگردید. ضمناً مطالب اضافی مطرح شده در پرسشنامه باز، بصورت خلاصه در طراحی الگو مورد استفاده قرار گرفته است.
در پایان دور اول دلفی، پاسخگویان مجموعاً 30 مورد را پیشنهاد نمودند که پس از تجمیع نظرات، در مجموع 11 مورد از آنها با شاخصهای موجود مشابهت و همپوشانی داشت همچنین 12گویه دور اول نیز با اضافه نمودن توضیحات بیشتر، کامل گردید و 7 شاخص جدید نیز، به فهرست شاخصهای دور اول افزوده شد.
دور دوم پرسشنامه دلفی و یافتههای حاصل از آن
پرسشنامه دور دوم شامل 7 شاخص جدید و 12 گویه اصلاح شده و دو شاخص تلفیقی تدوین گردید. پس از پردازش پاسخهای اعضای پانل دور اول، میانگین نمرات نظرات گروه و نیز پاسخ قبلی هر عضو به طور جداگانه در جداول مربوطه درج و مجدداً در اختیار پاسخگویان قرار گرفت. در این پرسشنامه از اعضاء پانل خواسته شد تا با توجه به میانگین پاسخ جمع، نظر جدید خود را اعلام نمایند. در این مرحله نیز مانند دور قبل، هر پاسخگو میتوانست برای هر شاخص بر روی طیفی از 1 تا 9، گزینه مورد نظر خود را انتخاب نماید. پرسشنامه دور دوم ( الگوی ثانویه حکمرانی) در نهایت شامل 8 مولفه و 59 شاخص طبق جدول شماره 2 به دست آمده است.
جدول شماره 2- الگوی "ثانویه" حکمرانی شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب
با تاکید بر ایعاد پایداری شرکتی
|
مولفه |
ردیف |
شاخص اندازهگیری |
|
1- شفافیت ساختار حکمرانی و ترکیب آن در پاسخگویی و حمایت از اهداف پایداری |
1-1 |
داشتن آگاهی و اطلاعات تخصصی در حوزه مفاهیم پایداری شرکتی ( در حوزههای اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی) به عنوان معیار مهم انتخاب اعضای هیات مدیره ( علاوه بر دارا بودن سابقه و تجربه کار در حوزههای فنی و تخصصی صنعت نفت) |
|
1-2 |
حضور نمایندگان مردم جامعه محلی در برخی جلسات هیات مدیره به منظور مشار کت در تصمیم گیری موضوعات محیطی مرتبط با جامعه محلی |
|
|
1-3 |
نقش تنوع جنسیت اعضای هیات مدیره در متعادلسازی سازوکار حکمرانی از طریق هدایت بیشتر تصمیمات به سوی همه ابعاد و جوانب پایداری |
|
|
1-4 |
وجود کمیتههای مشاوره پایداری در ساختار حکمرانی ( جهت دریافت گزارشات بازخورد و شناسایی فرصتها و چالشهای عمومی و مشترک در جامعه محلی و ارایه خدمات مشاوره در حوزه پایداری ) |
|
|
1-5 |
در اختیار بودن اسناد بالادستی و مجوزهای قانونی برای تصمیم گیری و اقدام همسو با موضوعات پایداری بین المللی ( نظیرالزامات استانداردها، مصوبات مجمع، اساسنامه، قوانین و مقررات و آیین نامه‌های داخلی ) |
|
|
1-6 |
وجود استاندارد علمی و دستورالعمل اجرایی برای سازوکار حکمرانی پایداری |
|
|
1-7 |
تعیین نمودن سمت‌هایی از سوی سازمان برای پاسخگویی به موضوعات پایداری و تفویض اختیار لازم به مدیران اجرایی جهت پیگیری اقدامات مرتبط با موضوع پایداری شرکتی در چارچوب اساسنامه و قوانین و مقررات ابلاغی |
|
|
2- |
2-1 |
اتخاذ رویکرد رعایت عدالت بین نسلی در تدوین برنامههای استخراج نفت و گاز از مخازن هیدروکربوری (تعادل بین دو دیدگاه تولید حداکثری و نگهداشت ذخایر برای نسلهای آینده ) |
|
2-2 |
توسعه دادن، تایید نمودن و به روز آوری بیانیه‌ها ( چشم انداز، ارزشها و ماموریت )، راهبردها و خط مشی‌ها و اعمال نگرش پایداری در هدف گذاریها ( در نظر گرفتن تاثیرات اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی در اجرای عملیات جاری و طرحهای توسعه آتی میادین نفتی) |
|
|
2-3 |
بکارگیری رویکرد ارزش آفرینی پایدار و بلند مدت برای ذینفعان |
|
|
2-4 |
دریافت بازخورد از ذینفعان و هدفگذاری جهت اصلاح فرآیندها در راستای افزایش پایداری |
|
|
2-5 |
یکپارچهسازی اهداف کلیدی کسب و کار با نگرانیها و موضوعات بحرانی و مهم ذینفعان |
|
|
2-6 |
توسعه راهبردهای سرمایهگذاری در زمینه به روزآوری فنآوری تولید (کاهش ایجاد و انتشار آلاینده‌ها، بهینهسازی مصرف انرژی، بازیافت مواد ضایعاتی و ... ) |
|
|
2-7 |
رویکرد بکارگیری قابلیتهای نهفته در داراییهای نامشهود سازمان برای کمک به افزایش پایداری |
|
|
2-8 |
اتخاذ راهبرد کاهش وابستگی به تامین کنندگان خارجی با هدف گذاری جهت توانمندسازی سازندگان محلی و نیز استفاده از خدمات شرکتهای دانش بنیان |
|
|
2-9 |
جهت گیری به سوی مصرف انرژیهای پاک و تجدیدپذیر |
|
|
3- |
3-1 |
نوع اقدامات و میزان تلاش‌های اعضای هیات مدیره برای افزایش سطح دانش و آگاهی خود از مفاهیم و موضوعات مهم پایداری در سطح بین المللی ( علاوه بر اطلاعات و دانش فنی و تخصصی صنعت نفت ) |
|
3-2 |
فرآیندهای خودارزیابی دورهای در مورد وضعیت احترام و ارجحیت به موضوعات مهم اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی و تکرار خودارزیابی بدون وابستگی و سوگیری |
|
|
3-3 |
اصلاح فعالیتهای سازمان یا تغییر دادن اعضای هیات مدیره در پاسخ به نتایج ارزیابی عملکرد هیات مدیره در حوزه نیل به اهداف پایداری |
|
|
3-4 |
میزان پیگیری، اهمیت دادن و رسیدگی هیات مدیره نسبت به نگرانیهای بحرانی ذینفعان |
|
|
3-5 |
تصمیم گیری و اقدام برای موضوعات پایداری بصورت فنی و تخصصی و خارج از مداخلات سیاسی |
|
|
4- |
4-1 |
حمایت از به کار گیری شیوه‌های نوین و کاربردی برای شناسایی و مدیریت بهتر اثرات (اجتماعی، زیست محیطی و اقتصادی )، ریسکها و فرصتها و نیز سازوکار ارزیابی ثانویه ریسکها و کنترل‌های مربوطه برای کمک به افزایش پایداری |
|
4-2 |
استفاده از نظرات ذینفعان در ممیزی سازمان به منظور افزایش اعتماد و تعامل با ذینفعان برون سازمانی و کمک به هیات مدیره شرکت برای تشخیص و مدیریت بهتر ریسکها، فرصتها و اثرات |
|
|
4-3 |
تعیین مسئول برای بررسی و پاسخگویی به اثربخشی فرآیندهای مدیریت ریسک در ابعاد مهم پایداری ( تغییر شرایط اقلیمی و سایر پیامدهای زیست محیطی، فساد مالی و پیامد سایر اقدامات در حوزه اقتصادی، ایمنی و پایداری در حوزه اجتماعی ) |
|
|
4-4 |
بررسی اثرات، ریسکها و فرصتها در دوره‌های زمانی متوالی |
|
|
4-5 |
اعمال ملاحظات مربوط به ریسکهای بلند مدت در برنامهها راهبردی |
|
|
4-6 |
وجود سازوکار شناسایی و اولویت بندی ریسکهای کلیدی و پرخطر |
|
|
4-7 |
آسیب شناسی و مدیریت ریسک کانالهای ارتباطی درون و برون سازمانی و استفاده از شیوه‌های نوین و زیرساختهای مناسب برای حفاظت و امنیت اطلاعات |
|
|
4-8 |
توسعه زیر ساخت‌های پدافند غیر عامل در راستای افزایش تاب آوری سازمان |
|
|
5- |
5-1 |
تعیین کمیته یا سمت سازمانی بررسی همه جوانب پایداری و تهیه گزارشات پایداری بصورت رسمی و مورد تایید هیات مدیره |
|
5-2 |
هماهنگ بودن گزارشات پایداری با گزارشات مالی مجمع ( بررسی و تحلیل میزان هزینههای صرف شده در حوزه اجتماعی و زیست محیطی ) |
|
|
5-3 |
محاسبه و تحلیل شاخصها در قیاس با معیارهای معتبر جهانی و ارائه گزارشات عملکرد به صورت جامع و شفاف در چارچوب گزارشات پایداری بین المللی |
|
|
5-4 |
تایید نمودن گزارشات افشا سازی وضعیت پایداری سازمانی ، تعیین حدود و میزان توسعه در ارائه گزارشات در زمینه اثرات مثبت و منفی اقدامات شرکت ( اعم از نمایش میزان مشارکت داوطلبانه در کمک به رفع بحرانها، نگرانیهای ذینفعان و چالشهای سازمان یافته محیطی، میزان استفاده مشترک از زیرساخت‌ها توسط سازمان و جامعه محلی، انعکاس نظرات مردم جامعه محلی و سازمانهای اجتماعی و زیست محیطی در مورد عملکرد سازمان در حوزه پایداری و غیره ) |
|
|
6- |
6-1 |
وجود فرآیندهایی برای ارایه گزارش نگرانیهای بحرانی به هیات مدیره |
|
6-2 |
تعداد نگرانیهای بحرانی گزارش شده به هیات مدیره و ارزیابی نمودن روشهای رسیدگی و حل نمودن آنها |
|
|
6-3 |
ارزیابی درجه مصرف پایدار انرژی و سایر منابع سازمان بر مبنای معیارهای معتبر جهانی |
|
|
6-4 |
ارزیابی پیامدهای مثبت و منفی عملکرد در بعد اقتصادی ( زنجیره ارزش، سودآوری و .... ) |
|
|
6-5 |
ارزیابی پیامدهای مثبت و منفی عملکرد در بعد اجتماعی ( میزان توانمندسازی پیمانکاران، تسهیم و صدور تجربیات و خدمات فنی، اشتغالزایی، ایمنی، شکایات معارضین محلی، محرومیت زدایی، مشارکت در احداث زیرساختهای عام المنفعه، .... ) |
|
|
6-6 |
ارزیابی پیامدهای مثبت و منفی عملکرد در بعد زیست محیطی(کاهش انتشار آلودگیها، امحاء یا بازیافت ضایعات، توسعه فضای سبز، چرخه حیات و .... ) |
|
|
6-7 |
محاسبه و ارزیابی هزینههای چشم پوشی از منافع تجاری و هزینه فرصت از دست رفته برای منفعت اجتماعی و ارایه گزارش به دولت |
|
|
6-8 |
محاسبه و ارزیابی هزینههای پرداخت شده توسط شرکت برای جبران نمودن خسارت‌های وارده به محیط زیست و جامعه |
|
|
6-9 |
ارزیابی وضعیت اجرای گام به گام، تکمیل فازهای اجرایی و میزان تحقق عملی تعهدات شرکت به سازمانهای بیرونی طبق طرح و برنامه زمانبندی ارائه شده |
|
|
7- |
7-1 |
اطمینان از همسو بودن و تاثیر روشهای مختلف پرداخت پاداش بر پیشبرد اهداف پایداری ( تحقق نیازهای اجتماعی و زیست محیطی و اقتصادی ) |
|
7-2 |
وجود سیاستهای انگیزشی بر اساس معیار میزان تلاش در جهت تحقق اهداف تولیدی، اجتماعی و زیست محیطی |
|
|
7-3 |
در نظر گرفتن میزان جلب رضایت ذینفعان به عنوان یکی از معیارهای مهم پرداخت پاداش |
|
|
7-4 |
استفاده از مشوقهای انگیزشی موثر بر ارتقای مشارکت و تلاش جهت نوآوری و انجام اقدامات ابتکاری داوطلبانه در حوزه پایداری |
|
|
7-5 |
فعالیت در حوزههایی که پایداری سازمان و امنیت و بقای شغلی کارکنان را در پی دارد |
|
|
7-6 |
حمایت از مطالعات پژوهشی کاربردی در حوزه تقویت پایداری سازمان |
|
|
7-7 |
حمایت و بستر سازی دولت و در نظر گرفتن مشوقهای انگیزشی به منظور تشویق سازمانها برای تلاش در جهت تحقق اهداف پایداری شرکتی |
|
|
8- |
8-1 |
وجود سیاستها و فرآیندهایی برای اطمینان از رفع تعارض و مدیریت نمودن انتظارات ذینفعان |
|
8-2 |
استانداردسازی کانالهای ارتباطی با ذینفعان |
|
|
8-3 |
فراهم نمودن زیرساختهای فنآوری اطلاعات و ارتباطات برای تسهیل دریافت بازخورد برخط از انتظارات و نیازهای ذینفعان |
|
|
8-4 |
شناسایی و برقراری ارتباط با تصمیمگیرندگان برونسازمانی موثر بر عملکرد سازمان |
|
|
8-5 |
پاسخگویی شفاف و رفتار منصفانه با ذینفعان مختلف مبتنی بر قانون، استانداردها و الزامات درون سازمانی در راستای بقا و حفظ استمرار فعالیتهای شرکت |
|
|
8-6 |
تعیین ارزشها، اصول و نرم‌های رفتار با ذینفعان مختلف به عنوان کدهای راهنما و ایجاد سازوکارهایی برای مراعات صداقت و کدهای اخلاقی در ارتباط با ذینفعان |
|
|
8-7 |
بررسی مجوز بودجه و انجام تحلیل هزینه- فایده قبل از صرف هزینه در حوزه تحقق انتظارات ذینفعان |
|
|
8-8 |
نگاه متوازن به ابعاد مختلف پایداری ( مراعات موارد اخلاق کسب و کار و قربانی نکردن جنبه‌های اجتماعی و زیست محیطی برای دستیابی به منافع اقتصادی ) |
|
|
8-9 |
افزایش اثربخشی فعالیتهای مسئولیت اجتماعی سازمان با شناسایی نیازهای محیط اجتماعی پیرامون، برنامه ریزی بلند مدت و اولویت بندی موارد با هماهنگی سازمانهای مسئول استان نظیر استانداری، شهرداری، محیط زیست |
|
|
8-10 |
شناسایی مواردی با منافع مشترک بین سازمان و جامعه محلی و صدور مجوزهای لازم برای استفاده مشترک از زیرساختهای موجود در شرکت اعم از امکانات فرهنگی، ایمنی، آموزشی، حمل و نقل و غیره |
تحلیل توصیفی پرسشنامه دور دوم دلفی
طبق محاسبات انجام شده، عدد آلفای کرونباخ مربوط به مولفههای پرسشنامه دور دوم، هر یک به تنهایی بیش از 7/0 محاسبه گردیده و ضریب پایایی کل پرسشنامه نیز 94/0 محاسبه شده است. لذا پایایی پرسشنامه نشان از سازگاری سوالات و همبستگی بسیار خوب میان پاسخ دهندگان بوده است. همچنین همه موارد جدید اضافه شده به پرسشنامه دور دوم، از میانگین امتیازات بالایی برخوردار بودهاند و ضریب تغییرات آنها نیز در وضعیت مطلوبی قرار داشته است لذا در پایان دور دوم، فرآیند دلفی خاتمه یافته و نیازی به برگزاری دور سوم نبوده است.
پرسشنامه دوم تحت عنوان الگوی حکمرانی ثانویه، به شرح موارد زیر تحت تحلیل توصیفی قرار گرفته است. در جدول شماره 2 رتبهبندی مولفهها بر اساس ضریب تغییرات به ترتیب از کمترین ضریب تا بیشترین ضریب مرتب شده است.
جدول شماره 2- رتبه بندی مولفههای حکمرانی بر اساس میزان اثرگذاری و ضریب تغییرات
|
نام شاخص |
شماره گویهها |
تعداد گویهها |
میانگین امتیازات |
ضریب تغییرات |
رتبه |
|
نقش هیات مدیره در پاسخگویی به فرآیندهای مدیریت ریسک |
22 الی 29 |
8 |
2/8 |
6/4% |
1 |
|
نقش هیات مدیره در برقراری توازن در تحقق انتظارات ذینفعان |
50 الی 59 |
10 |
1/8 |
7/4% |
2 |
|
نقش هیات مدیره در نظارت، ارزیابی و واکنش بر عملکرد پایداری |
34 الی 42 |
9 |
8 |
2/6% |
3 |
|
نقش هیات مدیره در گزارشات پایداری |
30 الی 33 |
4 |
7/7 |
23/6% |
4 |
|
نقش هیات مدیره در تنظیم اهداف، ارزشها و راهبردهای سازمان |
8 الی 16 |
9 |
8/7 |
7% |
5 |
|
نقش سیاستهای پاداش در ایجاد انگیزه و تحقق اهداف راهبردی پایداری |
43 الی 49 |
7 |
8/7 |
4/7% |
6 |
|
ارزیابی عملکرد و شایستگی هیات مدیره در استمرار اثربخشی در حوزه پایداری |
17 الی 21 |
5 |
8 |
4/7% |
7 |
|
شفافیت ساختار حکمرانی و ترکیب آن در پاسخگویی و حمایت از اهداف پایداری |
1 الی 7 |
7 |
2/7 |
6/8% |
8 |
بر اساس تحلیلهای توصیفی انجام شده، کلیه گویههای در نظر گرفته شده برای هشت مولفه، از میانگین بین 2/7 تا 2/8 و ضریب تغییرات بین 6/4% تا 6/8% برخوردار بوده که نمایانگر تناسب بسیار خوب گویهها (شاخصها) با مولفهها میباشد. مولفه " نقش هیات مدیره در پاسخگویی به فرآیندهای مدیریت ریسک " با میانگین 2/8% و ضریب تغییرات 6/4% از بیشترین اجماع نظر برخوردار بوده است. همچنین مولفه جدید شماره هشتم تحت عنوان " نقش هیات مدیره در برقراری توازن در تحقق انتظارات ذینفعان " که در الگوی مفهومی اولیه،به هفت مولفه پیشنهادی سازمان جهانی گزارشدهی اضافه گردیده بود در نظر سنجی، با میانگین 1/8% و ضریب تغییرات 7/4% از امتیاز بسیار خوبی برخوردار بوده که نمایانگر اهمیت اضافه نمودن این مولفه در الگوی بومی حکمرانی بوده و با اختلاف بسیار ناچیزی در رتبه دوم اهمیت قرار گرفته است. برای شناسایی شاخصهایی با بیشترین اثرگذاری بر سازوکار حکمرانی شرکت، مواردی که دارای بالاترین میانگین و کمترین انحراف معیار و ضریب تغییرات بوده اند در جدول شماره 3، درج شده است.
جدول شماره 3- شاخصهایی که توامان دارای ضریب تغییرات پایین تر، میانگین بالاتر و انحراف معیار پایین تر میباشند
|
شماره گویه |
شاخص |
مولفه مربوطه |
ضریب تغییرات |
میانگین |
انحراف معیار |
|
9 |
توسعه دادن، تایید نمودن و به روز آوری بیانیه‌ها،راهبردها و خط مشی‌ها و اعمال نگرش پایداری در هدف گذاریها |
نقش هیات مدیره در تنظیم اهداف، ارزشها و راهبردها |
6% |
526/8 |
513/0 |
|
17 |
نوع اقدامات و میزان تلاش‌های اعضای هیات مدیره برای افزایش سطح دانش و آگاهی خود از مفاهیم و موضوعات مهم پایداری در سطح بینالمللی ( علاوه بر دانش فنی و تخصصی صنعت نفت ) |
ارزیابی عملکرد و شایستگی هیات مدیره در استمرار اثربخشی در حوزه پایداری |
8/6% |
263/8 |
562/0 |
|
26 |
اعمال ملاحظات مربوط به ریسکهای بلند مدت در برنامههای راهبردی |
نقش هیات مدیره در پاسخگویی به فرآیندهای مدیریت ریسک |
5/6% |
211/8 |
535/0 |
|
35 |
نگرانیهای بحرانی گزارش شده به هیات مدیره و ارزیابی نمودن سازوکار رسیدگی و حل نمودن آنها |
نقش هیات مدیره در نظارت، ارزیابی و واکنش بر عملکرد پایداری |
5/6% |
053/8 |
524/0 |
در مجموع بر اساس تحلیلهای پیش گفته، مدل ثانویه حکمرانی مطابق با جدول شماره 1 به عنوان الگوی بومی نهایی در شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب در نظر گرفته میشود.
نتیجهگیری و بحث
این پژوهش با هدف طراحی الگوی بومی حکمرانی با تاکید بر پایداری شرکتی در شرکت ملی نفت مناطق نفتخیز جنوب شکل گرفت و تاکید آن بر پایداری شرکتی به منظور همسو شدن با انتظارات ذینفعان و جامعه محلی بوده است.
الگوی نهایی مبتنی بر ادبیات موضوع، گزارشات سازمان جهانی گزارشدهی و گزارشات پایداری شرکتهای نفتی بزرگ دنیا بوده و اجماع نظر اعضای پانل دلفی است. لذا اولین یافته پژوهش بر این فرض استوار است که الگوی طراحی شده با ابعاد و شاخصهای جدید، در بومی کردن حکمرانی همسو با پایداری شرکتی و توسعه نظری این حوزه مطالعه، سهم موثری ایفاکرده است. دومین نتیجهگیری مهم این است که این الگو، به صورت آگاهانه و مبتنی بر واقعیات، در راستای اسناد بالادستی، ماموریت و اساسنامه شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب و چالشهای محیطی حاکم، بومیسازی شده، لذا میتواند به عنوان یک نوآوری در سازوکار حکمرانی شرکت، جایگزین الگوهای قبلی گردیده و راهنمای کاربردی و عملیاتی بسیار خوبی برای اعضای هیات مدیره و سایر مدیران در شناسایی فرصتها و تهدیدهای فعلی و آتی، ترسیم چشمانداز و بهبود راهبردها، هدفگذاری مناسب و بهینهسازی تصمیمات و اقدامات جدید با هدف آرمانی پایداری شرکتی در کوتاه مدت و بلند مدت باشد.
محدودیت مهم اثرگذار بر روایی درونی پژوهش، آگاهی اندک اعضای پانل دلفی، از اقدامات و گزارشات پایداری شرکتها در سطح بین المللی بود، بنابراین تلاش شد در آغاز نظرسنجی، اقداماتی که در سطح جهانی در این حوزه انجام میشود بطور خلاصه توضیح داده شود، سپس از آنان خواسته شد، پرسشنامه را تکمیل کنند.
برای پیادهسازی الگوی طراحی شده و نیز انجام پژوهشهای آتی پیشنهاد میشود:
- بر اساس الگوی حکمرانی پیشنهادی، شورای عالی سیاستگذاری پایداری متشکل از اعضای هیات مدیره وخبرگان ذینفع، تحت نظارت مستقیم رئیس هیات مدیره ایجاد شود. نقش این شورا، علاوه بر سیاستگذاری، نظارت بر اجرایی کردن سیاستهای پایداری شرکتی، ارزیابی وضعیت پیشرفت و نیز تدوین و ارایه گزارشات پایداری به سازمانهای ملی و بین المللی خواهد بود.
- با تقویت ارتباطات شفاف بین قانونگذاران، سازمانهای نظارتی، صنعت نفت، نمایندگان مردم، جامعه محلی و سایر ذینفعان، گامهای موثری در تسهیل اداره کردن فعالیتهای عملیاتی شرکت نفت به شیوهای اقتصادی و در عین حال پاسخگو در مقابل موارد زیست محیطی و اجتماعی برداشته شود.
- آثار منفی ناشی از عوامل اجتماعی و محدودیتهای زیست محیطی که پایداری و استمرار تولید شرکت را تهدید میکنند در پژوهش دیگری بررسی و ارزیابی شود.
پی نوشت‌ها
* دکترای مدیریت دولتی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران
آدرس ایمیل: Abyar.mr@gmail.com
** استاد مدیریت دولتی- دانشکده مدیریت وحسابداری دانشگاه علامه طباطبایی
*** استادیار مدیریت دولتی- دانشگاه آزاداسلامی، واحد شوشتر
فصلنامه علوم مدیریت ایران، سال چهاردهم، شمارۀ 56، زمستان 1398، صفحه 24-1
[i] Sustainable Developement
[ii] Corporate Sustainability
[iii] G4 Sustainability Reporting Guideline
[iv] Governance
[v]International Standard Organization
[vi] GRI: Global Reporting Institute
[vii]Schneider and Meins
[viii] Lozano, Carpenter and Huisingh.
[ix]Neuman
[x]spss
[xi]Minitab
سازمان بین المللی استاندارد. (1391). استاندارد مسئولیتپذیری اجتماعی سازمانها: ایزو26000،ترجمه علیرضا امیدوار،تهران: گندمان
شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب (1397). معرفی شرکت، قابل دسترس در سایت: http://www.nisoc.ir
فرزین نیا، م. ، بهنام، ع. و رمضانی، س. ( 1395). استاندارد ISO 26000:2010 راهنمای مسیولیت اجتماعی،صص 65-62، تهران: نشر پیوند مهر: نکویان.
نیومن، ل. ( 1393). روشهای پژوهش اجتماعی: رویکردهای کمی و کیفی، ترجمه ابوالحسن فقیهی و عسل آغاز، تهران: انتشارات ترمه، چاپ دوم ( ویرایش جدید)
Allais, R., Roucoules, l. & Reyes, t. (2016). Governance Maturity Grid: a Transition Method for Integrating Sustainability in Companies, Journal of Cleaner Production, Doi: 10.1016/j.jclepro.2016.02.069
Apache Sustainability Report .(2017). www. Apache.com
British Petroleum Sustainability Report .(2017). WWW.BritishPetrolium.com
Capmbell, (2007). Why Would Corporation Behave in Socially Responsible Way? An Institutional Theory of Corporate Social Responsibility,Academy of Management EIEW, 32(3), PP. 946-67.
Ebenhack, B.W. & Martinez, D.M. (2008). What Does Sustainability Mean to Petoleum?, Presented at the SP Annual Technical Conference and Exibition, Denver, Colorado, http://dxdoi.org/10.2118/116222-MS.
Exxonmobil Sustainability Report (2017). www.Exxonmobil.com
FAO. (2013). Sustainability Assessment of Food And Agriculture Systems,Sustainability Assessment of Food And Agriculture Systems,1(1), PP. 1–267.
Global Reporting Instiute (2018). www. Global reporting instiute.com
G4 Sustainability Reporting Guideline, (2017). Global Reporting Initiative G4, Retrieved from www.globalreporting.org
Holmberg, j. & Sandbrook, R. (1992). Sustainable Development: what is to be Done?, in Holmberg, Policies for a Small Planet, 1(3), PP. 19-38.
Krechovska,m & Prochazkova,p .(2014). Sustainability and its Integration into cCorporate governance Focusing on Corporate Performance Management and Reporting, procedia engineering,1(69), PP. 1144-1151.
Landrum, N. E. (2017). Stage Of Corporate Sustainability: Integrating The Strong Sustainability Worldview,Organization & Environment, PP. 1-27, DOI: 10.1177/1086026617717456.
Lozano, R., Carpenter, A., & Huisingh. D. (2014). A Review of Theories of the Firm and Their Contributions to Corporate Sustainability, Journal Of Cleaner Production, 1(13), PP.1-13.
Mahmood, M. & Orazalin, N.(2017). Green Governance and Sustainability Reporting in Kazakhstan’s Oil, Gas, and Mining Sector: Evidence from a Former USSR Emerging Economy,Journal of cleaner production, Dol: 10.1016/j.jclepro.2017.06.203.
Petrochina Sustainability Report .(2017). WWW.Petrochina.com
Rezaee, Z. (2017). Corporate Sustainability: Theoretical And Integrated Strategic Imperative And Pragmatic Approach,The Journal Of Business Inquiry, 16 (S1).
Royal Dutch Shell Sustainability Report .(2017). www.Shell.com
Schneider, A. & Meins. E. (2012).Two Dimensions of Corporate Sustainability Assessment: Towards a Comprehensive Framework, Business Strategy and the Environment, 21(4), PP. 211–222.
The Global Oil and Gas Industry Association for Environmental and Social Issues, ( 2015). Oil and Gas Industry Guideline on Voluntary Sustainability Reporting, Retrieved from www.ipieca.org
Tricker, B. (2012). Corporate Governance Principles, Policies and Practices, second ed., UK: Oxford University Press.
Turner, R.K. (1998) Sustainable Environmental Management, , London.12: Belhaven
)